Zarezerwuj kwaterę w Swornychgaciach u Majki i Witka! Dzwoń do Witka: 514 582 955

piątek, 30 marca 2012

Swornegacie, historia parafii i kościoła pw. Św. Barbary

Swornegacie, historia parafii i kościoła pw. Św. Barbary
Ciekawe miejsca do zobaczenia w Swornychgaciach na Kaszubach.

W malowniczym zakątku regionu zaborskiego nad rzeką Brdą oraz wielkim jeziorem Karsińskim, leży bogata w przeszłość kaszubska wieś Swornegacie (po kaszubsku Swornigace).



Nazwa wywodzi się z dwóch kaszubskich słów – swora – czyli warkocz pleciony z korzeni sosnowych, wykorzystywany do umacniania czyli gacenia brzegów jezior i rzek przez tutejszych mieszkańców. Stąd właściwa nazwa SWORNEGACE, zmieniona przed laty przez nieświadomego Kartografa na Swornegacie.
W przeszłości miała różne odmiany: Swornigac (1272r.), Swornigat (1275r.), Swornigacz (1303r.), Sworngatz (1354r. 1382r.), Swornegacz (1382r., 1400r.), Swornogac (1664 r.), Swornegac (1664 r.).
W twj samej słowiańskiej osadzie należącej kiedyś do Księstwa Pomorskiego w XIII wieku założyki klasztor o.o. Augustianie. Prawdopodobnie klasztor ten ufundował książę pomorski Świętopełek w 1265r.
Pierwszą wzmiankę o wsi podaje dokument wystawiony przez Papierza Grzegorza X z dnia 5 lipca 1272r. do biskupów chełmińskich, aby zaopiekowali się klasztorem w Swornigac.
Ówczesny książę pomorski Mestwin II nadał klasztorowi ziemię, której granice wyznaczył Kasztelan Racław. W 1291 r. przybył tu z całym orszakiem sam książę Mestwin II i nadał osadzie przywilej, zatwierdzony później w 1293r. Przez biskupa i księcia Przemysława.
W 1309r. Krzyżacy opanowali Pomorze Gdańskie i opanowali i zajęli Kasztelanię Szczecieńską z miastami Człuchów i Chojnice oraz Kasztelanię Raciąską, Augustianie w wyniku ciągłych sporów z Krzyżakami połączyli się z zakonem Cystersów w Oliwie. Ziemię natomiast za zgodą Króla Wacława II odstąpili w zamian za inną, panoszącym się w Człuchowie i Tucholi Krzyżakom. W miejscu klasztornych zabudowań Augustianów powstał umocniony Krzyżacki folwark gospodarczy. Ślady fosy są jeszcze widoczne do dziś.
Teren Swornegace, Brusy, Kosobudy, aż po Czersk stanowiły poza komturstwami człuchowskimi i tucholskimi tzw. Zaborze rządzony przez dwóch wójtów w Swornegacach i Kosobudach podlegających komturowi tucholskiemu.
Nieznane są dzieje najstarszego kościoła w Swornychgaciach. Jest wiadome, że był pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela i łączyć go należy z zakonem Augustianów. Kolejną świątynię wybudowano w 1333r. pod rozszerzonym św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja Apostoła.
W 1617r. Kościół stał się filią kościoła w Konarzynach. Msze św. co trzecią niedzielę odpawrawiał tu proboszcz z Konarzyn. Wszyscy mieszkańcy wsi byli katolikami. Drewniany kościół zniszczył pożar w 1695r.
Wkrótce po pożarze około 1700r. Mieszkańcy wsi przystąpili do odbudowy świątyni. Korzystną lokalizację zapewnił przylegający do cmentarza proboszczowski ogród. Budowniczymi prawdopodobnie byli bracia Michael i Jacob Lorentzowie z Pomorza Zachodniego. Jak wszystkie budynki z tego okresu zbudowany był z drewna, o konstrukcji zębowej na kamiennej podmurówce i oszalowany. Orientowany tzn. prezbiterium z ołtarzem głównym skierowane były ku wschodowi.
Kult mieszkańców parafii, szczególnie rybaków, dla Św. Barbary poprzez liczne przedstawienia w malarstwie i rzeźbie utwierdzony został zmianą wezwania kościoła.
W1741 r. kościół otrzymał z Rzymu prawo odpustu w dzień Św. Barbary. Od 1862 r. św. Barbara została patronka tego kościoła.
Na początki XX w powołano lokalny wikariat, a następnie 4 stycznia 1900 r. przywrócono parafię w skład której weszły: Kokoszka, Małe Swornegace, Płęsno, Sepoit, Wączos, Zanie, Zbrzyca.
W tym czasie rozwinął tu aktywną działalność jako organizator parafii ksiądz Franciszek Drapiewski. Zbudował plebanię i organistówkę a w 1912 r. zakupił ziemię pod budowę nowego kościoła.
Obecny kościół neobarokowo – modernistyczny zbudowano w latach 1912 – 1916 na podstawie projektów architekta Fritza Kunsta z Kolonii. Obiekt jest zbudowany z cegły na kamiennej podmurówce w całości otynkowany i pod dachem z czerwonej dachówki. Swą stylistyka nawiązuje do starej kaszubsko – pomorskiej tradycji architektonicznej. Jest pięknie wtopiony w miejscowy krajobraz. Hełm wieży z miedzianej blachy, góruje nad okolicą, ma kształt przypominający cebulę.
We wnętrzu zasługują na uwagę trzy ołtarze i prospekt organowy o bogatej dekoracji akantowo wstęgowej uszaków, których wykonawcami byli artyści z Bawarii. W ołtarzu głównym w polu środkowym dominuje postać Chrystusa w otoczeniu kręconych kolumn. W zależności od uroczystości zasłaniana obrazem Św. Barbary – patronki kościoła. W lewej nawie doskonale prezentuje się obraz N.M.P. Kopia wg hiszpańskiego malarza XVII wieku Murilla.
W lewej nawie przedstawiony jest Św. Józef. Ciekawe wyposażenie stanowią feretrony: 1 barokowy z 1 połowy XVII w ; 2 rokokowy z 2 połowy XVII w .
Na wystrój nowego kościoła miał brat ks. Franciszka Drapiewskiego – Władysław. To on wykonał wspaniałą secesyjną polichromię wewnątrz kościoła, utrzymaną w kolorach tutejszego kaszubskiego krajobrazu. W dwudziestoleciu międzywojennym był też jeden z głównych twórców polichromii w kościołach diecezji chełmińskiej płockiej.
Pierwszą mszę odprawiono 22 października w 1916 roku. Konsekracji dokonał Ksiądz Sufragan Klunder. Od tego czasu w drewnianym kościółku w zasadzie nie sprawowano liturgii.
W 1980r. Kuria Biskupia Chełmińska przekazała zabytkowy kościółek jako dar Kaszubskiemu Parkowi Etnograficznemu we Wdzydzach Kiszewskich. Przeniesienie i odbudowa kościółka w skansenie trwała 4 lata. Aktu konsekracji dokonano 4 lipca 1987 roku. W miejscu po dawnym kościele w Swornychgaciach wybudowano kostnicę.
W 1989r. W Sworzeńskim kościele została odnowiona i oczyszczona polichromia. Renowacji dokonał uczeń Władysława Drapiewskiego – Kazimierz Falkowski z Czerska.
Opracował Jan Bernard Jakubowski

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz